တရုတ်သုတေသီများက လစ်သီယမ်ဘက်ထရီဟောင်းများကို ပြန်လည်အသက်သွင်းနိုင်သလို ဘက်ထရီသက်တမ်းကိုလည်း များစွာတိုးမြှင့်ပေးနိုင်သည့် နည်းလမ်းကို ဖန်တီးနေ

Image: Anu Adamson, Dalhousie University, Halifax

တရုတ်နိုင်ငံ၊ ဖူဒန်တက္ကသိုလ်က သုတေသီတွေက လစ်သီယမ်ဘက်ထရီတွေကို ပြန်လည်ကောင်းမွန်စေပြီး သက်တမ်းပိုကြာရှည်ခံအောင် လုပ်ပေးနိုင်တဲ့ နည်းလမ်းတစ်ခုကို ဖန်တီးနိုင်ခဲ့ပါတယ်။ ဒီနည်းလမ်းက ဘက်ထရီကို ပိုအသုံးခံစေကာ အီလက်ထရွန်နစ်အမှိုက်တွေကို လျှော့ချပေးနိုင်တဲ့ တိုးတက်မှုတစ်ခုလို့ဆိုနိုင်ပါတယ်။ ဒီတွေ့ရှိချက်တွေကို Nature မှာ မကြာသေးခင်ကထုတ်ပြန်ခဲ့ပြီး ပျက်စီးနေတဲ့ လစ်သီယမ်-အိုင်းယွန်းဆဲလ်တွေကို ပြန်လည်နုပျိုစေပြီး ၎င်းတို့ရဲ့ အသုံးဝင်မှုကို ကြာရှည်စွာ တိုးမြှင့်ပေးနိုင်တဲ့ နည်းပညာကို အခြေခံထားပါတယ်။

ကျွန်တော်တို့သိကြတဲ့အတိုင်း လစ်သီယမ်-အိုင်းယွန်းဘက်ထရီတွေက စမတ်ဖုန်းနဲ့ လက်ပ်တော့တွေကနေ လျှပ်စစ်ကားတွေအထိ အရာအားလုံးကို မောင်းနှင်ပေးနေပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ၎င်းတို့ရဲ့ စွမ်းဆောင်ရည်က အီလက်ထရုတ် ပျက်စီးခြင်းနဲ့ ဓာတုတုံ့ပြန်မှုတွေကြောင့် အချိန်ကြာလာတာနဲ့အမျှ ကျဆင်းသွားပါတယ်။ ဖူဒန်တက္ကသိုလ်က Peng Huisheng နဲ့ Gao Yue တို့ဦးဆောင်ပြီး အခြားတရုတ်သုတေသနအဖွဲ့အစည်းတွေနဲ့ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်တဲ့ သုတေသနမှာ လစ်သီယမ်သယ်ဆောင်တဲ့ မော်လီကျူးကို ဖော်ထုတ်ပြီး လစ်သီယမ် ထရိုင်ဖလူအိုရိုမီသိန်းဆာလဖီနိတ် (LiSO₂CF₃) ပေကို ထုတ်လုပ်နိုင်ခဲ့ပါတယ်။ သုတေသီတွေက ၎င်းအဖြူရောင်အမှုန့်ပုံစံဆားကို "လစ်သီယမ်-အိုင်းယွန်းဘက်ထရီတွေအတွက် တိကျတဲ့ ကုထုံး" လို့ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။

လစ်သီယမ်-အိုင်းယွန်းဘက်ထရီတွေက အချိန်ကြာလာတာနဲ့အမျှ လီသီယမ်တွေက ဓာတ်မတိုးသော ဒြပ်ပေါင်းများထဲတွင် ပိတ်မိသွားပြီး အီလက်ထရုတ်ပစ္စည်းတွေ ပျက်စီးသွားတာကြောင့် စွမ်းဆောင်ရည်ကျဆင်းလာတတ်ပါတယ်။ နည်းလမ်းသစ်မှာ LiSO₂CF₃ ပါဝင်တဲ့ အီလက်ထရိုလိုက်ပျော်ရည်ကို ပျက်စီးနေတဲ့ ဘက်ထရီထဲကို ထည့်သွင်းခြင်း ပါဝင်ပါတယ်။ ဗို့အားတစ်ခုကို အသုံးပြုတဲ့အခါ ဒြပ်ပေါင်းက ပြိုကွဲသွားပြီး လစ်သီယမ်အိုင်းယွန်းတွေကို ထုတ်လွှတ်ကာ အီလက်ထရုတ်မှာ ပြန်လည်ပေါင်းစည်းစေတဲ့အတွက် ဆုံးရှုံးသွားတဲ့စွမ်းရည်ကို ပြန်လည်ရရှိစေပါတယ်။

တစ်ချိန်တည်းမှာ ပြိုကွဲခြင်းဖြစ်စဉ်က ဆာလဖာဒိုင်အောက်ဆိုဒ် (SO₂), ထရိုင်ဖလူအိုရိုမီသိန်း (HCF₃) နဲ့ ဟက်ဇာဖလူအိုရိုအီသိန်း (C₂F₆) အပါအဝင် ဘေးဖြစ်စေတဲ့ ဓာတ်ငွေ့တွေကို ထွက်ရှိစေတာမို့ ဘက်ထရီကို လေဝင်လေထွက်ကောင်းအောင် ဒီဇိုင်းထုတ်ထားတဲ့အခါ အဆိုပါဓာတ်ငွေ့တွေဟာ အီလက်ထရိုလိုက်ကနေ သဘာဝအတိုင်း ထွက်သွားမှာဖြစ်ပါတယ်။

Charge Cycles ကို ၁,၅၀၀ မှ ၁၂,၀၀၀ အထိ တိုးမြှင့်ခြင်း

လစ်သီယမ် ပြန်ဖြည့်ပြီးတဲ့အခါမှာ ဘက်ထရီကို အလုံပိတ်ပြီး စွမ်းဆောင်ရည်ကို စမ်းသပ်ရပါတယ်။ အစောပိုင်း စမ်းသပ်ချက်တွေအရ ဒီနည်းလမ်းနဲ့ ကုသထားတဲ့ လစ်သီယမ်-သံ-ဖော့စဖိတ် ဘက်ထရီတွေက ဆုံးရှုံးသွားတဲ့ စွမ်းဆောင်ရည်အားလုံးနီးပါးကို ပြန်ရနိုင်ပြီး Charge Cycles ကို ၁၂,၀၀၀ အထိ တိုးပေးနိုင်ကြောင်း တွေ့ရပါတယ်။ နှိုင်းယှဉ်ကြည့်ရင် သာမန်လျှပ်စစ်ကားဘက်ထရီက Charge Cycles ၁,၅၀၀ ဝန်းကျင်သာရှိပါတယ်။

Gao Yue ရဲ့ အဆိုအရ “ဘက်ထရီက Charge Cycles ၁၁,၈၁၈ အကြိမ်သွင်းပြီးချိန်မှာ စွမ်းဆောင်ရည် ၄% သာ ဆုံးရှုံးခဲ့ပါတယ်။ တစ်နေ့ နှစ်ကြိမ် အားသွင်းတဲ့ EV ကားတွေအတွက်ဆိုရင် ဘက်ထရီက ၁၈ နှစ်အထိ သက်တမ်းရှည်နိုင်ပါတယ်။ နှိုင်းယှဉ်ကြည့်မယ်ဆိုရင် လက်ရှိ EV ဘက်ထရီတွေက တစ်နေ့ ၂ကြိမ် အားသွင်းမယ်ဆိုရင် ၂.၇ နှစ်အတွင်း စွမ်းဆောင်ရည် ၃၀% ကို ဆုံးရှုံးသွားမှာပါ” လို့ သူကဆိုပါတယ်။

ဒါပေမဲ့ လက်တွေ့အကောင်အထည်ဖော်ဖို့အတွက် ဘက်ထရီတွေကို အီလက်ထရိုလိုက် ဖြည့်တင်းခြင်းနဲ့ ဓာတ်ငွေ့ထုတ်လွှတ်ခြင်းတို့ကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားပြီး ဒီဇိုင်းထုတ်ဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။ ဒါက လူသုံးများတဲ့ စားသုံးသူ အီလက်ထရွန်နစ်ပစ္စည်းတွေအတွက် နည်းပညာအသစ်ရဲ့ ဖြစ်နိုင်ခြေကို ကန့်သတ်နိုင်ပါတယ်။ စမ်းသပ်ဆဲအဆင့်မှာ ရှိနေပေမဲ့ ဒီလုပ်ငန်းစဉ်က ဘက်ထရီအမှိုက်တွေကို လျှော့ချဖို့နဲ့ အားပြန်သွင်းနိုင်တဲ့ လစ်သီယမ်-အိုင်းယွန်းဆဲလ်တွေရဲ့ သက်တမ်းကို တိုးမြှင့်ဖို့၊ အထူးသဖြင့် ကြီးမားတဲ့ စွမ်းအင်သိုလှောင်မှုစနစ်တွေမှာ အလားအလာရှိတဲ့ နည်းလမ်းတစ်ခုကို ပြသနေပါတယ်။

ဒီအောင်မြင်မှုက ဘက်ထရီသက်တမ်းကို တိုးမြှင့်ပေးနိုင်ပြီး အီလက်ထရွန်နစ်အမှိုက်တွေကို လျှော့ချနိုင်ရုံသာမက လစ်သီယမ်တူးဖော်ခြင်းရဲ့ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်အပေါ် သက်ရောက်မှုကိုလည်း လျှော့ချပေးနိုင်ပါတယ်။ ဒီနည်းလမ်းကို ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် အကောင်အထည်ဖော်နိုင်ဖို့အတွက် စမ်းသပ်မှုတွေနဲ့ စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းဆိုင်ရာ အတည်ပြုချက်တွေ ပိုလိုအပ်ပါလိမ့်မယ်။ ဒါပေမဲ့ ဒါက ပိုမိုတည်တံ့တဲ့ ဘက်ထရီလုပ်ငန်းအဖြစ် မျှော်လင့်နိုင်တဲ့ ခြေလှမ်းတစ်ခုဖြစ်လာနိုင်ပါတယ်။

Source: Tom's Hardware