Motherboard အကြောင်းတစ်စေ့တစ်စောင်း

ကွန်ပျူတာတစ်လုံးရဲ့ မားသားဘုတ် Motherboard ဆိုတာ ကွန်ပျူတာထဲက အကြီးမားဆုံး ပင်မ printed circuit board (PCB)ကြီးဖြစ်ပါတယ် ဆာကစ်ဘုတ်ပြားအကြီးကြီးပေါ့ဗျာ။ ဒီဆောင်းပါးမှာ ကွန်ပျူတာ Motherboard အကြောင်းဆိုပေမဲ့ ပိုမိုရှုပ်ထွေးတဲ့ Server နဲ့ Laptop Motherboard တွေအကြောင်းမပါဝင်ပဲ Mainstream High End Desktop(HEDT) တွေအတွက်သာ အဓိကအသားပေးဖော်ပြသွားမှာဖြစ်ပါတယ်။

Motherboard ကို main circuit board, system board, baseboard, planar board လို့ခေါ်ကြပြီး Apple ကွန်ပျူတာတွေမှာတော့ logic board လို့ခေါ်ကြပြီး mobo လို့လဲအတိုကောက်ခေါ်ကြပါတယ်။ CPUဟာ ကွန်ပျူတာတစ်လုံးရဲ့နှလုံးသားဆိုရင် Motherboardဆိုတာ ကွန်ပျူတာရဲ့ကျောရိုးပါ။ ကိုယ်ခန္ဓာအစိတ်အပိုင်းတွေဟာ ကျောရိုးမှာ တစ်နည်းနည်းနဲ့တွယ်ဆက်နေသလိုပါပဲ ကွန်ပျူတာတစ်လုံးမှာတပ်ဆင်ထားတဲ့ အစိတ်အပိုင်း(CPU Memory Graphics HDD SSD)တွေအားလုံးဟာ Motherboard နဲ့ တိုက်ရိုက်ဖြစ်စေသွယ်ဝိုက်ဖြစ်စေ လာရောက်ချိတ်ဆက်လေ့ရှိပါတယ်။ Motherboard ဟာ တကယ်တန်း PCB ကြီးတစ်ခုသာဖြစ်ပြီး ကိုယ်တိုင်အနေနဲ့တွက်ချက်မှုတွေ ဘာမှဆောင်ရွက်နိုင်စွမ်းမရှိဘူးဆိုပေမဲ့ သူ့မှာ လာရောက်တပ်ဆင်တဲ့ componentsတွေအပေါ်မူတည်ပြီး စွမ်းဆောင်ရည်ကို ချဲ့ထွင်နိုင်စွမ်းရှိပါတယ်။

ကမ္ဘာပေါ်မှာ ကွန်ပျူတာ Motherboard ထုတ်လုပ်ပေးနေတဲ့ကုမ္မဏီပေါင်း ၂ဝကျော် ၃ဝဝန်းကျင်ရှိတယ်လို့သိရပါတယ်။ ထင်ရှားကျော်ကြားတဲ့ကုမ္မဏီတွေကတော့ Asus, MSI, Asrock, Intel, Gigabyte, EVGA, Bioster စသည်တို့ဖြစ်ပါတယ်။

Form Factor

Motherboard Sizes

Motherboardမှာ သူရဲ့ ပုံသဏ္ဌာန်နဲ့အရွယ်အစားကိုလိုက်ပြီး အမည်တွေကွဲပြားသွားသလို သူရဲ့ချဲ့ထွင်နိုင်စွမ်းလဲကွာခြားသွားလေ့ရှိပါတယ်။ Form Factor ကထုတ်လုပ်တဲ့ကုမ္မဏီအလိုက် အမျိုးမျိုးကွဲပြားနေလေ့ရှိပေမဲ့ အဓိကအားဖြင့် အောက်ပါအတိုင်းခွဲခြားထားပါတယ်-

ATX (12in x9.6in)
micro-ATX or mATX (9.6in x9.6in)
Mini-iTX (6.75in x6.75in)
Extended ATX or EATX (13in x12in)

ဥပမာပြောရရင် Intel Z370 chipset သုံးထားတာခြင်းတူတဲ့ motherboardတွေမှာ Form Factor အလိုက် ATX motherboard မှာ PCIe 3.0/2.0 x16 slot ၂ခု နဲ့ memory slot ၄ခုပါပေမဲ့ ပိုမိုသေးငယ်တဲ့ mATX motherboard မှာ PCIe 3.0/2.0 x16 slot ၁ခု နဲ့ memory slot ၄ခု၊ အသေးငယ်ဆုံး Mini-iTX motherboard မှာတော့ PCIe 3.0/2.0 x16 slot ၁ခုနဲ့ memory slot ၂ခုသာပါဝင်တော့တာကိုတွေ့ရပါတယ်။

Motherboard Form Factor ဟာ အချို့နေရာမှာ chipset အပေါ်မူတည်ပြီး ATX မဟုတ်ပဲ mATX ဖြစ်သွားတာမျိုးလဲရှိပါတယ်။

Socket

သင့်ကွန်​ပျူတာmotherboardမှာ ဘယ်​ CPUကိုတပ်​ဆင်​အသုံးပြုလို့ရမယ်​ဆိုတာကို ပထမဆုံးအဆုံးဖြတ်​ပေးမဲ့အရာဟာ socketအမျိုးအစားပါ။ socket ဆိုတာက motherboard နဲ့ CPU ကိုဆက်​သွယ်​ပေးမဲ့ အရာဖြစ်​ပါတယ်​။ CPU ဖန်​တီးသူတွေဖြစ်​တဲ့ Intel နဲ့ AMD ဟာ အသုံးပြုမဲ့CPU Model နဲ့​ socket အသစ်​တွေကိုဖန်​တီးနေလေ့ရှိပါတယ်​။ ပုံမှန်​အားဖြင်​့ socket ကိုပုံစံ၃မျိူးနဲ့တွေ့ရပါတယ်​။

Land Grid Array (LGA)

LGA socket ဆိုတာက Motherboard ပေါ်က socket အထိုင်​မှာ သေးငယ်​လှတဲ့ pin လေးတွေရှိနေပြီး CPU ပေါ်မှာ အပေါက်​လေးတွေရှိနေတာပါ။ pinလေးတွေများပြားသလိုအရွယ်​ကလဲသေးငယ်​တာမို့ မတော်​တထိမိလို့ pinတွေကွေးသွားရင်​ ပြန်​ဆန်​့လို့ရကောင်​းရနိုင်​ပေမဲ့ အခန့်မသင်​့ရင်​ motherboard တစ်​ခုလုံးသုံးမရတော့ပဲ ဖြစ်​သွားပါလိမ်​့မယ်​။ Intel Core series CPUတွေနဲ့ AMD Ryzen Threadripper CPU တွေဟာ LGA တွေပါ။

Pin Grid Array (PGA)

PGA socket ဆိုတာက Motherboard ပေါ်က socket အထိုင်​မှာ pin တွေမရှိပဲအပေါက်​လေးတွေရှိနေပြီး CPU ပေါ်မှာ pinတွေရှိနေတာပါ သို့ပေမဲ့ pinလေးတွေက LGA socket မှာလိုသေးမနေပဲ အရွယ်​အနည်းငယ်​ပိုကြီးပါတယ်​ သူ့မှာလဲ pin တွေကောက်​သွားရင်​ CPU ကိုသုံးမရတော့ပဲဖြစ်​ကုန်​ပါလိမ်​့မယ်​။ အထူးသဖြင်​့ AMD Ryzen CPU တွေဟာ PGA ပါ။

Ball Grid Array (BGA)

BGA socket ဆိုတာက CPU နဲ့ Motherboard ကိုဆက်​သွယ်​ရာမှာ လွယ်​ကူစွာဖြုတ်​တပ်​လို့ရတဲ့ pin တွေမသုံးတော့ပဲ ဘောစေ့လေးတွေနဲ့ ဂဟေဆော်​ထားတာကိုဆိုလိုတာပါ။ CPUပျက်​သွားရင်​ ပြန်​လည်​ပြုပြင်​ဖို့ခက်​ခဲပါတယ်​။ သူ့ကို laptopတွေ နဲ့ gaming console တွေရဲ့ cpu မှာအသုံးပြုကြလေ့ရှိပါတယ်​။

CPU socket အချို့

(Mainstream)

Intel: LGA775, LGA1156, LGA1155, LGA1150, LGA1151, LGA1151v2

AMD: AM2, AM3, AM3+, AM4

(HEDT)

Intel: LGA 2011, LGA 2011-3, LGA 2066, LGA3467

AMD: TR4

Chipset

သင့်ကွန်​ပျူတာmotherboardမှာ ဘယ်​ CPUကိုတပ်​ဆင်​အသုံးပြုလို့ရမယ်ဆိုတာကို ဒုတိယဆုံးဖြတ်​ခွင့်ပေးမှာက Chipsetပါ။ Chipset ဆိုတဲ့အဓိပ္ပါယ်​ဟာ မတူညီတဲ့chipတွေကို တစ်​နေရာထဲမှာ စုစည်​းတည်​ဆောက်​ထားတာကိုဆိုလိုပါတယ်​။ အလွယ်​ကူဆုံးအနေနဲ့ပြောရရင်​ Chipset ဆိုတာ CPUကို motherboard ပေါ်က componentတွေနဲ့ ချိတ်​ဆက်​ပေးတဲ့အလုပ်​ကိုလုပ်​ပါတယ်​။ သင့် PC က memory slot ဘယ်​နှခု graphics card ဘယ်​နှကတ်​ SATA ဘယ်​နှခု Overclocking လုပ်​လို့ရမရ စတဲ့အချက်​တွေဟာ chipset ပေါ်မှာမူတည်​နေပါတယ်​။ Intel ရဲ့ Nehalem လိုခေါ်တဲ့ ပထမဦးဆုံး Core i series မတိုင်​ခင်​ကာလမှာ motherboard ပေါ်က chipset ဆိုတာ Northbridge နဲ့ Southbridge ဆိုတဲ့ chip ၂ခုပေါင်​းစပ်ထားတာကိုဆိုလိုပါတယ်။ နောက်​ပိုင်​းမှာတော့ core i seriesတွေမှာ Northbridge Chip ကို motherboard ပေါ်ကနေဖယ်​ထုတ်​ခဲ့ပြီး CPU မှာတစ်​ပါတည်​းထည်​့သွင်​းလိုက်​တာဖြစ်​ပါတယ်​။ motherboard ပေါ်မှာကျန်​ခဲ့တဲ့ chip ကိုSouthbridge လို့မခေါ်တော့ပဲ Intel က Platform Controller Hub(PCH) လို့သာခေါ်ပါတယ်​။ Intel ရဲ့ ပြိုင်​ဘက်​ AMD သည်​လဲ ၂၀၁ရခုနှစ်​နောက်​ပိုင်​းမှာထုတ်​တဲ့၄င်​းတို့ရဲ့ Ryzen CPU တွေအသုံးပြုတဲ့ AM4 motherboardတွေမှာ အဆိုပါ PCH ဆိုတဲ့နာမည်​ကိုသာ ဆက်​လက်​အသုံးပြုတာကိုတွေ့ရပါတယ်​။ နမူနာအနေနဲ့ လွန်​ခဲ့တဲ့ ၂နှစ်​အတွင်း ထွက်​ရှိခဲ့တဲ့ motherboard chipset တွေကိုဖော်​ပြပေးလိုက်​ပါတယ်​။

(Mainstream)
* Intel: H110, B250, H270, Z270(7th Gen)
H310, B360, H370, Z370(8th Gen)
* AMD: A320, B350, X370(1st Gen Ryzen)
B450, X470 (2nd Gen Ryzen)
(HEDT)
* Intel: X79, X99, X299, Z399, X599
* AMD: X399

Northbridge

Chipset မှာ အဓိက chip ၁ခုဖြစ်​တဲ့ Northbridgeကိုအရင်​ပြောပြပါမယ်​။ Northbridge ဆိုတဲ့နာမည်​အတိုင်​း motherboard ရဲ့ မြောက်အရပ်ဖြစ်တဲ့ CPU ရဲ့အောက်ဘက် Graphics Card တွေတပ်တဲ့ PCIE slot ရဲ့ အပေါ်ဘက်(ယခု M2 Slot နေရာ)မှာရှိပါတယ်။ Northbridge ဟာ CPU ကို High Speed Communication ဖြစ်တဲ့ Front Side Bus(FSB) နဲ့ချိတ်ဆက်ပါတယ်။ ဒါတင်မက Data တွေမြောက်များစွာ အသွင်းအထုတ်ပြုနိုင်တဲ့ အရာတွေဖြစ်တဲ့ Memory တို့ PCIE တို့ကိုပါ Northbridge မှ တိုက်ရိုက်ချိတ်ဆက်ထားပါတယ်။ Memory တို့ PCIE တို့ဟာ Northbridgeမှတစ်ဆင့်သာ CPU ကိုချိတ်ဆက်ရပါတယ်။ အရင်က GMA 4500 လို onboard graphics ဟာ Northbridge ထဲမှာသာ ရှိနေခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။

Northbridge and Southbridge on G41 Motherboard

Southbridge

Chipset မှာ နောက်ထပ်အဓိက chip ၁ခုက Southbridge ဖြစ်ပါတယ်။ Southbridge ဆိုတဲ့နာမည်​အတိုင်း သူ့ရဲ့တည်နေရာဟာ Motherboard ရဲ့တောင်ဘက်ပိုင်းနေရာ (mobo Asus MSI logoတွေရှိတဲ့နေရာ)မှာတည်ရှိပါတယ်။ Southbridge ဟာ Data Transfer နှုန်းမြင့်မားလေ့မရှိတဲ့ PCI (network card audio card)တို့ Sata တို့ USB တို့နဲ့ချိတ်ဆက်ထားပါတယ်။ Northbridge နဲ့မတူတာက Southbridge ဟာ CPU နဲ့တိုက်ရိုက်ချိတ်ဆက်ထားမျိုး မရှိပဲ Northbridge မှတဆင့်သာ external data bus နဲ့ ချိတ်ဆက်ထားပါတယ်။

Platform Controller Hub(PCH)

နောက်ပိုင်းကွန်ပြူတာတွေဟာ Core အရေအတွက်တွေ အများကြီးပါလာသလို မြန်နှုန်းတွေအရမ်းမြင့်မားလာပြီး CPU နဲ့ Motherboard အကြား အချက်အလက်တွေကူးပြောင်းရာမှာ Chipset က အပြည့်အဝကိုင်တွယ်နိုင်စွမ်းမရှိတော့တာမို့ Performance Bottleneck ပါ ဖြစ်လာပါတယ်။ ဒီအခြေအနေကိုကျော်လွှားဖို့ရာ motherboard Northbridge chip ရဲ့ function တော်တော်များများဖြစ်တဲ့ Memory တို့ PCIE တို့ onboard graphics တို့ကို CPU Die ထဲမှာတစ်ပါတည်း ထည့်သွင်း တည်ဆောက်လိုက်ပါတော့တယ်။ motherboard ပေါ်က onboard graphics ဟာ CPU ထဲမှာမို့ iGP လို့ခေါ်တဲ့ Integrated Graphics Processor ဖြစ်လာပါတယ်။

Memory Slot

ပုံမှန်အားဖြင့် Motherboard တစ်ခုမှာ အနည်းဆုံး Dual Channel Memory ကိုအထောက်အပံ့ပေးပါတယ်။ Memory Channel တစ်ခုစီအတွက် Memory Slot ၂ခုပါပြီး စုစုပေါင်း ၄ခုပါပါတယ်။ Mini-ITX motherboard တွေမှာတော့ Dual Channel ကိုအထောက်အပံ့ပေးစေကာမူ သေးငယ်တဲ့အရွယ်အစားကြောင့် Channel တစ်ခုမှာ Slot ၁ခုသာ ပါဝင်ပါတယ်။

ASUS X399 ZENITH EXTREME HEDT Motherboard

HEDT Motherboard တွေမှာတော့ Quad Channel Memory အထိ အထောက်အပံ့ပေးပြီး Slot ၈ခုအထိပါ ပါတယ်။

BIOS and UEFI

BIOS (Basic Input/Output System) ဆိုတာ Motherboard ရဲ့ firmware ပါ သူ့အလုပ်က software တွေနဲ့ hardware တွေကိုချိတ်ဆက်ပေးတဲ့အလုပ်ပါ။ ကွန်ပျူတာကိုစဖွင့်လိုက်တာနဲ့့ windows မတက်လာခင်မှာ BIOS က CPU နဲ့ အခြားလိုအပ်တဲ့အစိတ်အပိုင်းတွေနဲ့ချိတ်ဆက်ပေးမှာဖြစ်ပါတယ်။ motherboard ပေါ်က BIOS ရဲ့ data တွေကို သိမ်းဆည်းထားပြီးရင် ပျောက်ပျက်မသွားနိုင်တဲ့ non-volatile memory ဖြစ်တဲ့ Read Only Memory (ROM) chip ပေါ်မှာ သိမ်းဆည်းထားပါတယ်။ ဘယ် CPUဘယ်နှစ်ကပ်တပ်ထားတယ် ဘယ် RAM ဘယ်နှချောင်းတပ်ထားတယ်ဆိုတာတွေအပြင် overclocking အတွက်ဘယ် clockspeed ဘယ်voltage  နဲ့သုံးနေတယ်ဆိုတာတွေကိုပါ မှတ်သားပေးထားပါတယ်။ ဒီ setting တွေကိုမှတ်သားထားတာက volatile memory တစ်မျိုးမှာမှတ်သားထားပါ။ volatile memory မှာဖြစ်လို့ setting တွေ မပျောက်ပျက်သွားအောင် CMOS battery အကူအညီနဲ့ မှတ်သားထားပါတယ်။

UEFI BIOS ဆိုတာက Unified Extensible Firmware Interface ရဲ့အတိုကောက်ဖြစ်ပြီး မူလ BIOSထက်ပိုမိုများပြားတဲ့လုပ်ဆောင်ချက်တွေပါလာတယ်။ UEFI မှာသိသိသာသာထူးခြားလာတာတွေက Graphical Interface ဖြစ်ပြီး keyboard သာမက mouse ပါသုံးလို့ရလာတွေ၊ USB ကနေ Windows တင်တာ BIOS update လုပ်တာတွေ၊ Online ပေါ်ကတိုက်ရိုက်ချိတ်ပြီး BIOS update လုပ်တာတေ စတဲ့ featuresတွေပါလာပါတယ်။

ဥပမာပြောရရင် Intel 6th Gen Motherboard ဖြစ်တဲ့ B150 Motherboard မှာ LGA 1151 socket ခြင်းတူတဲ့ Intel 6th Gen CPU တွေသာမက Intel 7th Gen CPU တွေပါ တပ်လို့ရပါတယ်။ တပ်လို့ရတယ်ဆိုပေမဲ့ ဒီတိုင်းတပ်လိုက်ရင် motherboard ကသိမှာမဟုတ်လို့ bootလဲတက်မှာမဟုတ်ပါဘူး။ ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတော့ Motherboard ရဲ့ firmware လို့ ဆိုနိုင်တဲ့ B150 Motherboard ရဲ့ BIOS က သူ့နောက်မှထွက်လာတဲ့ ့hardware အသစ်ဖြစ်တဲ့ Intel 7th Gen CPU တွေကိုမသိသေးတဲ့အတွက် BIOS update လုပ်ပေးလိုက်မှသာ socket ခြင်းတူပေမဲ့နောင်ထွက်တဲ့ Intel 7th Gen CPUတွေကိုပါ အသုံးပြုလို့ရလာမှာဖြစ်ပါတယ်။

Voltage Regulator Module (VRM)

သင့်အနေနဲ့ Motherboard တစ်ခုကို ကြည့်လိုက်တဲ့အခါ CPU ပတ်ပတ်လည်မှာ heatsink တွေ အမဲရောင်လေးထောင့်တုံးလေးတွေ capacitor လေးတွေကိုတွေ့ရပါလိမ့်မယ် ဒီအရာလေးတွေကို Voltage Regulator Module သို့မဟုတ် VRM လို့ခေါ်ပါတယ်။ သင့်အနေနဲ့ ဒီVRM ကို သိပ်ပြီးအရေးမကြီးဘူးလို့ ထင်ကောင်း ထင်နေနိုင်ပေမဲ့ VRM ဆိုတာက Motherboard ရဲ့ အင်မတန်မှ အရေးကြီးလှတဲ့ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုု ဖြစ်ပါတယ်။

VRM ဟာ CPU အတွက်ပါ၀ါဖြန့်ဖြူးပေးတဲ့အလုပ်လုပ်ပါတယ်။ CPU အတွက် 8 pin Power Connector ကနေ ပါ၀ါပေးထားတဲ့ Voltage ဟာ 12 Voltပါ သို့သော်လည်း CPU ရဲ့ အမှန်တကယ် အလုပ်လုပ်တဲ့ Voltage ဟာ12 Volt မဟုတ်ပဲ 1.2~1.4 Volt ဝန်းကျင်ခန့်သာဖြစ်ပါတယ်။ CPUထဲမှာ transistor ပေါင်း ဘီလီယံနဲ့ချီပြီး ပါဝင်တဲ့အတွက် 12 Volt လိုများပြားလှတဲ့ voltage တွေဟာ CPUပျက်စီးစေနိုင်သလို အပူလဲပိုထွက်စေနိုင်ပါတယ်။ VRM ဆိုတာ Motherboard ပေါ်က power supply အသေးစားလေးလိုပါပဲ သူဟာCPU အတွက် ပါ၀ါပေးထားတဲ့ 12 Volt ကနေ CPU အမှန်တကယ်အသုံးပြုတဲ့ 1.2~1.4 Volt ဝန်းကျင်ဖြစ်အောင် လျော့ချလိုက်ပြီး လိုအပ်တဲ့ Voltage ကို အချိန်နှင့်တပြေးညီ မှန်ကန်တိကျစွာ ဖြန့်ုဖြူးပေးတာပါ။ အကယ်၍ Motherboardမှာ အရည်အသွေးနိမ့်ပါးတဲ့ VRM ကိုအသုံးပြုခဲ့မယ်ဆိုရင် CPU ဆီ Voltage ရောက်တာမမှန်ဖြစ်ပြီး blue screen(BSOD) တက်တာတွေ freeze ဖြစ်တာတွေ ကြုံရမှာပါ။

Voltage Regulator Module (VRM)

VRM မှာ MOSFET(metal-oxide-semiconductor field-effect transistor)ရယ် Chokes Capacitors ဆိုပြီး အပိုင်း၃ပိုင်းပါပါတယ်။ MOSFET ဟာ ပုံမှန်အားဖြင့် CPU ဘေးက Heatsink တွေအောက်မှာရှိနေပါတယ် (အချို့မှာheaksink မပါ)။ Chokes ဆိုတာ VRM heatsink ဘေးက အမဲရောင်လေးထောင့်တုံးလေးပါ။  ဒီ၃ခုပေါင်းစပ်ထားတာကို Power Phase လို့ခေါ်ပြီး PWM chip တစ်ခုမှ ထိန်းချုပ်ထားပါတယ်။ Motherboard တစ်ခုမှာ Power Phase ဘယ်နှခုပါသလဲသိချင်ရင် Chokes အရေအတွက်ကိုကြည့်ပြီးသိနိုင်ပြီး အကြမ်းအားဖြင့် Chokes များလေကောင်းလေလို့ယူဆနိုင်တယ်။

*** Overclocking ကိုအထောက်အပံ့ပေးထားတဲ့ Z370 လို Motherboardတွေမှာတော့ VRM ရဲ့အရည်အသွေးဟာ သိပ်ကိုအရေးပါပြီး မိမိ CPU ကို ဘယ်လောက် MHz အထိ တည်တည်ငြိမ်ငြိမ်နဲ့ စွမ်းဆောင်ရည်ကို ဆွဲတင်နိုင်မှာလဲဆိုတာ အဆုံးအဖြတ်ပေးနိုင်ပါတယ်။ ဒီလိုMotherboardတွေမှာ Choke အရေအတွက် (၈)ခုနဲ့အထက်ပါပါတယ်။

*** Overclocking မလုပ်နိုင်တဲ့ H310 လို Motherboardတွေမှာတော့ Choke အရေအတွက် (၄)ခုခန့်သာပါလေ့ရှိပါတယ်။

Power Connectors

ကွန်​ပျူတာmotherboard ဆိုတာ အီလက်ထရောနစ် ပစ္စည်းတစ်ခုသာဖြစ်တာမို့ လျှပ်စစ်စွမ်းအင်လိုအပ်ပါတယ်။ ကျနော်​တို့ရဲ့အိမ်​သုံးလျှပ်​စစ်​က AC220V ပါ ဒါပေမဲ့ ကွန်​ပျူတာဆိုတာ လျှပ်​စစ်​ပစ္စည်​းသာဖြစ်တာမို့ လျှပ်​စစ်​ပစ္စည်​းတွေရဲ့ထုံးစံအတိုင်​း DC နဲ့သာအလုပ်​လုပ်​တဲ့အတွက်​ PSU က ကွန်​ပျူတာအသုံးပြုမဲ့ DC 12V နဲ့ DC5Vကိုပြောင်​းလဲပေးပါတယ်​။ PSU ကနေ motherboard အတွက် DC 12V ကို ATX 24 pin connector 8 pin connector ၂ခုမှ စွမ်းအင်ပေးပါတယ်။

motherboard အတွက်အဓိကစွမ်းအင်ကိ့ 24 pin connector ကနေရရှိပါတယ်။ 24 pin connector ဆိုတဲ့အတိုင်း pin ၂၄ခုရှိပါတယ် အချို့ အရွယ်အစားသေးငယ်ပြီး ပါ၀ါစားသုံးမှုနည်းပါးတဲ့ motherboardတွေမှာတော့ 24 pinထက်လျော့နည်းပြီး 20pin လောက်သာရှိပါတယ်။

8 pin connector ကတော့ CPU အတွက်ပါ၀ါထောက်ပံ့ပေးဖို့ဖြစ်ပါတယ်။ 8 pin connector ဆိုတဲ့အတိုင်း pin ၈ခုရှိပါတယ် overclocking လုပ်နိုင်စွမ်းမရှိတဲ့ Motherboard တွေမှာတော့ 8 pin connector အစား 4 pin connectorသာ ပါဝင်ပါတယ်။

PCIE Expansion Slot

PCIE သို့ PCIe ဆိုတာ Peripheral Component Interconnect Express ရဲ့အတိုကောက်ဖြစ်ပါတယ်။ Mode တွေက x1, x4, x8, x16 တွေနဲ့ဖြစ်ပါတယ်။ PCIE မှာ data သာမက power ကိုပါအထောက်ပ့ံပေးနိုင်ပါတယ်။ သူ့မှာ GPU လို high speed device တွေအတွက် PCIE x16 Slot တွေပါဝင်ပြီး CPU က တိုက်ရိုက်ထိန်းချုပ်ထားပါတယ်။ consumer CPU တွေမှာ PCIE x16 သာပါပေမဲ့ HEDT CPU တွေမှာ PCIE 64 ခုလောက်အထိပါပါတယ် ဒါကြောင့် ကျနော်တို့ consumer CPU တွေနဲ့ Crossfire လို SLI လို GPU နှစ်ကတ်သုံးမယ်ဆိုရင်တော့ x8 mode နဲ့သာ သုံးလို့ရမှာပါ။

sound card network card low speed device တွေအတွက်က PCIE x1 Slot ဖြစ်ပြီး Motherboard ရဲ့ Platform Controller Hub(PCH) ကတစ်ဆင့်ထိန်းချုပ်ထားပါတယ်။ နောက်ပိုင်းမှာ PCIE lane တွေက I/O ကိုပါ အထောက်ပံ့ပေးလာတာမို့ Thunderbolt Port တွေ PCIE SSD တွေ M.2 Nvme SSD တွေဟာ PCIEအခြေခံတွေပါ။

PCIe ဟာ backward compatible လဲဖြစ်ပြီး motherboard အရွယ်အစားနဲ့ chipset အပေါ်မူတည်လို့ lane အရေအတွက်တွေကွဲပြားသွားပါတယ်။

နှစ်အလိုက်ထွက်ရှိထားတဲ့ PCIE Expansion Slot version တွေနဲ့ သူတို့ speed တွေက အောက်ပါအတိုင်းဖြစ်ပါတယ်-

*PCIE 1.0 (2003)

2.5 GT/s

x1 မွာ(250 MB/s)x1 ဆိုေတာ့ x16မွာ (4.0 GB/s)

*PCIE 2.0 (2007)

5.0 GT/s 500 MB/s

x1 မွာ(500 MB/s)x1 ဆိုေတာ့ x16မွာ (8.0 GB/s)

*PCIE 3.0 (2010)

8.0 GT/s 984.6 MB/s

x1 မွာ(984.6 MB/s)x1 ဆိုေတာ့ x16မွာ (15.8 GB/s)

*PCIE 4.0 (2017)

16 GT/s 1969 MB/s

x1 မွာ(1969 MB/s)x1 ဆိုေတာ့ x16မွာ (63.0 GB/s)

SATA Ports

ပုံမှန် ATXဘုတ်တွေမှာ SATA 3 ၆ခုလောက်ပါလေ့ရှိသလို motherboard အရွယ်အစားနဲ့ chipset အပေါ်မူတည်လို့ အချို့မှာဒီထက်ပိုနိုင်သလိုုုဒီထက်လဲနည်းနေနိုင်ပါတယ်။

USB

Intel Z370 နဲ့ AMD X470 တို့လိုနောက်ပိုင်း motherboard တွေမှာ USB 2.0 နဲ့ USB 3.0 မက USB 3.1 Gen1 နဲ့ USB 3.1 Gen2 တွေပါအထောက်အပ့ံပေးလာပြီဖြစ်ပါတယ်။

Wire and Wireless Network Connectors

နောက်ပိုင်း အချို့ motherboard တွေမှာ LAN port အပြင် Wireless Adaptor တွေ Bluetooth Receiver တွေပါလာလေ့ရှိပါတယ်။

Other Connectors

အခြား connector တွေကတော့ အောက်ပါအတိုင်းဖြစ်ပါတယ်-

1. Fan Connector များ

CPU နဲ့ Casing တွေကို အအေးပေးရာမှာအသုံးပြုမဲ့ပန်ကာလေးတွေအတွက်

2. AIO and Water Pump Connector

Liquid Cooling ဖြင့်အအေးခံရာမှာ အသုံးပြုတဲ့ Water Pump တွေအတွက် Connector များ၊

3. Power Connector

Casing ပေါ်က power switch အတွက် connectorများ၊

4. Audio Connector

Casing အရှေ့မှာရှိတဲ့ Speaker နဲ့ Mic တွေအတွက် connectorများ၊

5. USB connector များ

Casing အရှေ့မှာရှိတဲ့ USB ကြိုးတွေအတွက်

6. RGB connector များ

လှပတဲ့RGB Lighting အတွက် RGB နဲ့ Addressable RGB(ARGB) connector များ

7. Thermal connector များ

အပူချိန်ကိုစောင့်ကြည်ရာမှာအသုံးပြုမဲ့ Thermal Connector၊

8. TPM Connector(Trusted Platform Module)

Digital Certificate များ၊ Password နဲ့ Data များအတွက် Connector များ စတဲ့ Connector တွေပါဝင်ပါတယ်။

Conclusion

အခုလောက်ဆို မိတ်ဆွေတို့အနေနဲ့ ဒီစာကိုဖတ်ပြီးတဲ့နောက်မှာတော့ Motherboard ဆိုတာ ဘာလဲ၊ ဘယ်လိုအစိတ်အပိုင်းတွေပါသလဲ၊ ဘာတွေက ဘယ်လိုအလုပ်လုပ်သလဲဆိုတဲ့အအကြောင်းတွေကို အတော်အတန်သဘောပေါက်လိမ့်မယ်ဆိုရင် ကျနော်ရေးရကျိုးနပ်ပါပြီ။ နောက်ပိုင်းမှာလည်း Motherboard တွေကို ဘယ်လိုရွေးချယ်ရမလဲဆိုတာ နောက်ထပ် postတစ်ခုနဲ့ ထပ်ရှင်းပြပေးသွားဦးမှာပါ။ ဒီလိုအကြောင်းအရာလေးတွေကို စိတ်ဝင်စားတယ်ဆိုရင်ဖြင့် ဒီPage ကို like and see first လုပ်ထားနိုင်ပါတယ်…..

Written By: Ae Mon Min Han

#EnThueTech

#TechTips #Motherboard

Reference

1. As fast as possible videos by Linus Sebastian

2. Anatomy of a Motherboard - How a VRM works, MOSFETs, Chokes, Chipset, & PCI-e (UPDATE) by Gamer Nexus

3. What is MOSFET and why you should keep it cool? by Atila Gobor(EKWB)

4. Motherboard, Chipsets, PCH wikipedia

Photo Credit

1.            https://en.wikichip.org

2.            https://www.asus.com